Façades

In het feuilleton ‘In het echt’ verkent Dorien de Wit gradaties van realiteit. Via surrogaatreizen op Google Street View, de glimlach van een deepfake en het bezoeken van een televisiedecor onderzoekt ze haar besef van tijd en plaats, beweegt ze tussen werkelijkheid en illusie, tast ze haar eigen grenzen af. Deze week aflevering 2: ‘Façades’.

*

Mijn helderste herinnering aan de Efteling is een mislukte rit in Droomvlucht. Terwijl we door een lila, fonkelend sterrenstelsel zweefden langs grote bollen die half maan half sprookjeskasteel waren, kwam onze gondel met een schok tot stilstand. De noodverlichting sprong aan en ik zag de ware aard van de kasteelmanen: grijze, bolvormige constructies bungelden in tl-licht aan het plafond van een loods. In de diepte lag grauwe vloerbedekking zoals in een kantoor en in de hoek was een deur met een lichtgevend nooduitgangbordje. Daar stond een stofzuiger, het snoer nog uitgerold, een spoor van mensen die na sluitingstijd de sprookjeswereld poetsen.

Na een paar lange minuten stil hangen, floepte de sprookjeswereld weer aan en zweefden we verder. Hierna waren de fonkelende planeten nooit meer hetzelfde, en toch, ik had iets gezien dat veel bijzonderder was. Misschien is het verbreken van de betovering wel net zo betoverend als de betovering zelf.

Ook op andere plekken schuurt de echte wereld tegen de namaakwereld aan. De gevel van een appartement in Greenwich Village werd gebruikt als denkbeeldige locatie voor de serie Friends. Elke aflevering was het shot meermalen te zien, ook al werd de hele serie in een studio opgenomen. Op Tripadvisor kun je dit uitzicht in New York als attractie beoordelen. Marco W uit België schrijft in zijn review: Gewoon gebouw in de straat. Je bent er zo voorbij, maar wel leuk als je de serie terug ziet, dat je daar was. Iemand anders: I was surprised at how many people were on the street taking photos. When you look at it in real life you don’t get the same perspective as you do on TV, but if you take a picture and look at it you can see it. Het lijkt alsof het tegenvalt in het echt. Alsof de beroemde gevel thuishoort in een andere werkelijkheid. Alleen als je er een foto van maakt en die bekijkt, dan is het uitzicht weer voorzien van de magische gloed.

Wat is de aantrekkingskracht van gebouwen en plekken die we kennen uit een film of serie die ervoor zorgt dat velen ze willen zien in de realiteit? Misschien gaat het om het gevoel zelf een stap te zetten in een verhaal waar je tot dat moment alleen van een afstand naar kon kijken. Staand voor een appartementengebouw uit een serie, wordt de echte wereld fictiever, minder echt. Twee realiteiten vallen kort samen, zoals de rode en groene afdruk van een beeld zodra je een 3d-bril opzet.

Op een ochtend verliet ik mijn huis terwijl een filmcrew zich in het trappenhuis installeerde. Later zag ik in een politieserie Yolanthe Cabau in politieuniform over de galerij rennen en naar beneden roetsjen langs de regenpijp die ik al jaren uit mijn raam zie.

Een andere ochtend, vorig jaar in Londen, ontdekte ik dat mijn hotel vlakbij een bijzondere filmlocatie van Sherlock stond. Het ging om een huis dat geen huis was. In een rij Victoriaanse panden bestaat één huis uit enkel een façade. Ik had het in de serie gezien en nam aan dat het een decor was, zo mooi en geraffineerd zag het eruit, totdat ik als Sherlock-fan dwalend door Wikipedia op het gebouw stuitte. Daar las ik dat in de straat waar dit gebouw staat, in de negentiende eeuw bij de bouw van een metrolijn een huis uit de rij moest worden gesloopt. Om de deftige straat er niet als een gehavend gebit uit te laten zien, werd de façade herbouwd.

Na tien minuten wandelen vanaf mijn hotel sta ik in Leinster Gardens, een autoluwe straat met oude bomen en geschakelde, witte villa’s. Ik kijk omhoog naar de statige façades, zoek het huis dat een dummy is. Het duurt even, maar op huisnummer 23 en 24 zie ik ze: de grijs geschilderde ramen, de voordeur waarachter zich een diepte bevindt. Eén stap en je valt meters diep de tunnel in van de metrolijn tussen Bayswater en Paddington Station. Ik maak een foto. Onder mijn voeten trilt de grond. In twee tellen is de Circle Line me onzichtbaar gepasseerd en wordt de grond weer vast.

*

Dorien de Wit tekent, schrijft, maakt korte films en ontwerpt (audio)wandelingen. Na de kunstacademie in Den Bosch voltooide ze de master Fine Art aan het Sandberg Instituut in Amsterdam. Zij publiceerde poëzie, kort proza en essays in literaire en kunsttijdschriften zoals Hollands Maandblad, De Revisor, Liegend Konijn en Mister Motley. In 2017 won zij de Turing Gedichtenwedstrijd en in 2019 ontving ze de Hollands Maandblad Beurs (proza en poëzie). Haar debuutbundel eindig de dag nooit met een vraag verscheen in februari 2021 bij Uitgeverij De Arbeiderspers.