Adriaan van Dis – Sprekende foto (uit #40: Vrij Spel)

Volgende week verschijnt Revisor #40: Vrij spel. Na vele themanummers vonden we het tijd voor meer vrijheid: veertien auteurs kregen vrij spel om hun eigen thema en vorm te kiezen. Een carte blanche die allesbehalve kleurloos bleek. Vandaag publiceren we een voorproefje van niemand minder dan Adriaan van Dis, over oorlog en onmacht. Van Dis schreef de tekst bij een foto (zie onder) van Marike Schuurman, van wie in september de monografie ‘Today is not possible’ verschijnt. 

 

Adriaan van Dis

Sprekende foto

 

Aan het hoofdeinde van mijn bed hangt een foto van een gebroken ruit. Uitvergroot en van een dreigende schoonheid. Zwart is de kleur, met een vermoeden van blauw en een zilveren rand van scherven. Haaientanden waar het licht in bijt. De zon spiegelt zich in het donkere vlak, wolken trekken voorbij, schaduwen komen en gaan. Als ik voor het slapengaan de nachtlamp aanknip zie ik mezelf ingelijst. De foto zwijgt en toch maakt ze verhalen los, telkens andere, afhankelijk van lichtval en wereldnieuws: een granaataanslag brak het glas… nee, het was een bom! Of rondvliegend puin van een ingestort huis? Soms hoor ik een knal en valt mijn slaap aan diggelen. Onder de dekens, zacht in de nacht, denk ik aan soldaten die hun mortieren strelen, hun bommen zoenen voor het laden.

Oorlog, oorlog aan de wand, getuige van de wereldbrand.

Leg de vinger op de wonde, gescherfde ruit. Dek niet toe die vrouw met kogels doorzeefd, het verbrijzelde jongenshoofd, de duizend doden in een kuil gegooid. Zo helder dat zandgraf in het licht van de camera in Kfar Aza, Be’eri, Gaza, Soedan, Oekraïne. In de sloppenwijken van Rio de Janeiro. 

Nog een beeld: een tank trekt zijn spoor, plet auto’s en een kinderwagen. De ruit ziet soldaten met bloed in hun gedachten en een stengun in de hand. Een kogel versplintert het glas. Zwijg spiegeling… je hebt niks gezien.  

Hoor de echo in de bunkers in de duinen. Vader telt zijn doden. Radio Moskou jankt op de zenderschaal. De Russen komen uit het donker. Haal de vluchtkoffers. Waar, waar? Bovenop de kast. Waarheen? De koffer is het doel.

Oorlogje, oorlogje elke nacht.

Foto, hou op. Laat me met rust. Een kiekjesconfetti plaagt mij. Zo veranderlijk. Verraderlijk… jongen, wat sta je daar, met je buks in de hand. Klaar om te mikken, het is al laat. De zon gaat onder. Durf toch, zoon van een soldaat. Zie je de wolken vlieden in het raam? Zo helder draagt de lucht het witte verband. Schiet dan: leef met de scherven.

Elke morgen drink ik thee met honing op bed. Het lepeltje pingelt in de beker. Zo vredig met de krant op mijn knieën. Boven mij de foto. En ik lees over Houthi’s in Jemen en bange soldaten die zich verstoppen bij moeder thuis. Kijk naar de foto’s van vluchtelingen uit Somalië, Congo, Afghanistan, Ethiopië, Syrië, Sudan. Oorlog, oorlog overal. De aandelen van de wapenfabrikanten stijgen: wie in september 2001 10.000 dollar stak in aandelen van Amerikaanse wapenmakers had tien jaar later een ton.

Spreek glas. Spreek.