Mails aan een jonge fotografe

Bart Koubaa’s Mails aan een jonge fotografe zijn een eenmanscorrespondentie aan een fictieve fotografe over kunst, beeld en literatuur. Een gasthoogleraar aan de kunstAcademie schrijft fotograaf in spe Claire Fisher uit Six Feet Under. De 25 mails verschenen tussen 14 januari 2013 en 20 januari 2014 op Revisor.nl, maar ze bestrijken een kortere periode: lente en zomer 2011.

Deze Mails, aangevuld met een fragment uit De vogels van Europa, zijn nu gebundeld in een bladspiegeluitgave, voor eigen afdruk en tabletweergave.

‘Ben ik een kunstenaar of niet? De vraag zou u niet mogen bezighouden, laat staan ontregelen. Het gaat erom of u werk maakt, of niet. Als de noodzaak er niet is, als u niet heel uw leven op de creatie afstelt dan bent u geen kunstenaar maar iemand die het wil zijn. Het is de noodzaak die u moet drijven en geloof niet in romantische praatjes over lijden; elk waardevol werk kan alleen maar in diep geluk ontstaan. Het lijden verlamt, verarmt en maakt lelijk.’

Romantisch, ja, maar de ernst ervan is duidelijk in het contrast met de alledaagsheid van verbouwingen, jurering, en vooral een vakantie aan het Gardameer die de voortdravende theoreticus tot rust en observatie dwingt. Tot traagheid. Inmiddels tutoyeren de gasthoogleraar en de fotografe elkaar, maar terwijl hij op zijn lauweren rust, leeft zij door in Little Italy. En hoe! Het personage slaat terug.

Mails aan een jonge fotografe begint als een poëtica maar eindigt als een krachtmeting, tussen de theorie en de praktijk, tussen het triviale en de urgentie, tussen de werkelijkheid – maar de fictie wint.

De fictie wint, en dat blijkt bij uitstek in zijn veelgeprezen roman De vogels van Europa, waarin angsten en vermoedens de basis van een heel eigen fictie zijn. En waarin ook een jonge fotografe opduikt, alsof Koubaa’s ik een volgende stap heeft gezet in een ongelijkwaardige verhouding. Zij het dat de verhouding meester-leerling in deze praktijk iets anders ligt. Met toestemming van Uitgeverij Querido voegen we een hoofdstuk uit die roman als extra toe.

‘Vergeef me, Claire, als ik mezelf herhaal of tegenspreek,’ schrijft de ik aan zijn fotografe, en dat ten slotte is de literaire kracht van Mails aan een jonge fotografe. Ze zetten aan tot denken, of tot doen, tot lezen of tot schrijven, tot ontspanning of tot inspanning. Ze zetten aan tot het vormen van een eigen poëtica, tot kijken, tot zelf werk maken, tot een volgende stap in een verhouding tot kunst. Dat is de uitdaging – en pas op voor de bananenschil.

Namens de redactie,

‘s-Hertogenbosch, lente 2015, Daan Stoffelsen